40 GODINA OD ZEMLJOTRESA U BARU
Prirodne katastrofe su onaj dio ljudske istorije
koji se ne opisuju jer to nije moguće,
ne samo zbog kratkoće trajanja, već više zbog činjenice da one nijesu
djelo ljudskih ruku. Kao takve, tiču se svih ljudi i o
njima možete svjedočiti samo kroz posljedicu. Svjedočenje o njima ima
smisla i o njima se ne svjedoči zato što
neko može imati iluziju "da nam se ne ponovi" jer iz iskustva znamo
da je takvih pojava bilo i da će ih biti.
Zemljotres
koji je zadesio Crnogorsko primorje 15. aprila 1979. bila je jedna od onih prirodnih katastrofa kojih se
treba sjećati. Ne samo zbog toga što niti jedan " svjedok" toga to ne
može zaboraviti, nego mnogo više zbog toga što su posljedice te katastrofe dugo bile "vidljive",
dugo su otklanjane i ticale su se najšire društvene zajednice. Zbog svega toga,
Arhivski odsjek Bar, je odlučio da ovom izložbom podsjeti na taj
dogadjaj. Kao institucija koja čuva "pamćenje" " grada Bara logično
je da smo se ograničili na područje naše
opštine iako je katastrofa zahvatila mnogo širi region.
U
izboru svjedočanstava koja govore o ovoj katastrofi i njenim posljedicama pošli
smo od toga da je to najuverljivije ako koristimo dvije vrste raspoloživih
dokumenata: Pisani izvor i fotografiju. Fotografija
je najubedljivije svjedočanstvo o dogadjaju u trenutku. Slikama porušenih,
oštećenih objekata, kako onih u
privrednoj, tako onih u stambenoj zoni ubjedljivo se predočava razmjera
katastrofe na konkretnom objektu. Da bi dočarali cjelokupnost prostora opštine
Bar izdvojili smo fotografije koje se tiču okolnih sela u kojima je bilo i
najviše ljudskih žrtava zbog uslova stanovanja koji su se odnosili na život u
starijim kamenim kućama, bez armature ili u objektima koji nijesu mogli da
podnesu silinu prirodne katastrofe. Više
desetina sačuvanih fotografija iz raznih fondova se pokazuje dragocjenim svjedočanstvom
iako je značajan broj publikovan u medijima koji su izvještavali o katastrofi
,te će se nekome učiniti poznatim, istovremeno skoncentrisane na jednom mjestu odaju jači utisak nego kada
se objelodanjuju pojedinačno. U svakom slučaju zbirka foto-dokumenata o ovom dogadjaju
doprinosi vizuelizaciji istog i posmatranja katastrofe kroz sliku.
Katastrofa se ticala prije svega ljudi
nastanjenih na tom području. zatim organizacije żivota u vanrednim okolnostima,
uspostavljanja i funkcionisanja sistema. O tom segmentu govore Pisani
dokumenti, primarno Opštine, čija je
izvršna vlast prionula na utvrdjivanje,
procjenu i saniranje štete. Više od 4000
oštećenih objekata, veliki broj żrtava (47 ) zahtijevali su vanredni napor da
se prevazidje kriza. Druga institucija , koja je tome bila posvećena a čija
gradja svjedoči o svemu tome je Opštinska organizacija SSRN Bar kao institucija
koja je okupljala najšire slojeve naroda i koja je bila pozvana da organizuje
život, rad velikog broja volontera, uredno snadbijevanje i slično. Naravno, da izložba treba da pokaže i
odnos šire zajednice prema katastrofi. U tom smislu solidarnost koju su
iskazali žitelji tadašnje jugoslovenske zajednice je bila daleko veća od konvoja
solidarnosti koji su svakodnevno pristizali u našu opštinu, dopisa podrške i
slično. " Pružena
ruka" nevoljnicima tada je bio i uobičajeni nivo ponašanja żitelja u jugoslovenskoj zajednici. Iza toga
su danas ostali samo toponimi u našem
gradu koji na to podsjećaju: OŠ " Jugoslavija", " Srbija" ili "
Makedonsko naselje".
Zato
smo uvjereni da ova izložba kao svjedočanstvo o jednom vremenu ima smisla, te
smo se priključili obilježavanju i podsjećanju na katastrofu koja se desila pre
40 godina i koja je još uvjek veoma živa u sjećanjima ljudi ovih prostora.
